Jakie warunki musi spełnić transakcja, aby to nabywca towaru rozliczył się z VAT?

W zdecydowanej większości przypadków do rozliczenia podatku VAT wynikającego z transakcji zobligowany jest sprzedawca towaru lub usługi. Bywają jednak sytuacje, gdy ten obowiązek zostaje przeniesiony na nabywcę. Ten mechanizm to tzw. odwrotne obciążenie. Jak wygląda jego specyfika?

W jakich sytuacjach VAT rozlicza nabywca?

Z mechanizmem odwrotnego obciążenia przedsiębiorca przede wszystkim może się spotkać w kontekście transakcji z zagranicznym kontrahentem. Niezależnie z jakiego kraju pochodzi (z Unii Europejskiej czy spoza niej). Według ogólnej zasady eksport jest bowiem opodatkowany w kraju nabywcy towaru lub usługi.

Odwrotne obciążenie funkcjonuje również w kontekście dostawy towarów na terenie Polski. W głównej mierze dotyczy to wyrobów ze stali oraz m.in. odpadów szklanych, surowców wtórnych z papieru, tektury, tworzyw sztucznych i gumy, czy wyrobów z miedzi.

Żeby jednak mechanizm odwrotnego obciążenia miał miejsce, muszą być łącznie spełnione 3 następujące warunki:

• sprzedawca to czynny podatnik VAT,
• nabywcą jest przedsiębiorca (VAT-owiec lub zwolniony z VAT),
• sprzedawany towar nie jest zwolniony z VAT ze względu na jego wykorzystywanie wyłącznie do działalności zwolnionej.

Nie ma więc możliwości, by spotkać się z odwrotnym obciążeniem jeśli nabywcą jest osoba prywatna nieprowadząca działalności gospodarczej. W takim przypadku stosuje się zasady ogólne zgodnie, z którymi VAT rozlicza sprzedawca.

Księgowi inFaktu Ocena Cena

Magdalena Ślusarczyk

9.8 Znakomity

Cena od 189 zł netto / m-c

Zobacz ofertę

Krystyna Maciejewska

10 Znakomity

Cena od 200 zł netto / m-c

Zobacz ofertę

Agata Zgoła

9.4 Znakomity

Cena od 200 zł netto / m-c

Zobacz ofertę

Zobacz wszystkich księgowych

Wystawienie faktury może wymagać odpowiedniej adnotacji

Istotna kwestia dotyczy wystawienia faktury, do której odnosi się odwrotne obciążenie. Otóż polski przedsiębiorca, który sprzedaje jeden z wymienionych wcześniej towarów lub przeprowadza transakcje z zagranicznym klientem musi pamiętać o zamieszczeniu na wystawianej fakturze adnotacji „odwrotne obciążenie”.

Oznacza to właśnie, że do rozliczenia VAT zobowiązany jest nabywca. Na dokumencie nie zamieszcza się stawki, ani kwoty podatku VAT. Wymagane jest jedynie podanie wartości netto. Kwotę podatku oblicza nabywca według właściwej dla danego towaru stawki VAT.

Otrzymanie faktury z adnotacją „odwrotne obciążenie”

A jak to wygląda w przypadku, gdy stoi się po drugiej stronie, czyli jest się nie sprzedawcą, ale nabywcą? Oczywiście przedsiębiorca, który otrzyma fakturę w związku z transakcją, której dotyczy odwrotne obciążenie musi ją odpowiednio rozliczyć. Przede wszystkim wydatek należy rozliczyć w KPiR w terminie wystawienia faktury.

Rozliczenie VAT wymaga doliczenia do kwoty zakupu 23% VAT oraz ujęcia tak w rejestrze VAT – zarówno sprzedaży, jak i zakupów. Oczywiście do takiego działania zobligowany jest tylko czynny podatnik VAT. „Nievatowiec” musi doliczyć 23% VAT i zapłacić ten podatek. Więcej szczegółów rozliczania zagranicznych usług online w tym tekście.

Informacyjna funkcja adnotacji „odwrotne obciążenie”

A z jakich innych istotnych aspektów powinien sobie zdawać sprawę przedsiębiorca otrzymujący fakturę w związku z transakcją, której dotyczy mechanizm odwrotnego obciążenia? Przede wszystkim należy wiedzieć, że umieszczenie takiej adnotacji na fakturze przez sprzedawcę wcale nie decyduje o konieczności rozliczenia VAT przez kupującego.

Decydującą rolę odgrywają warunki wspomniane na początku artykułu. Adnotacja „odwrotne obciążenie” pełni bowiem jedynie rolę informacyjną, a sprzedawca może się po prostu pomylić zamieszczając ją na fakturze.

Z kolei w przypadku faktur otrzymywanych od zagranicznych kontrahentów często zdarza się, że informacji o tym, że VAT rozlicza nabywca po prostu nie ma. Brak odpowiedniej adnotacji nie zwalnia oczywiście kupującego z konieczności rozliczenia VAT-u.