Ustalenie proporcji odliczania VAT

Piotr Juszczyk

Ustalenie proporcji odliczania VAT ciąży na podatniku wykorzystującego zakupione towary i usługi zarówno do czynności opodatkowanych jak i zwolnionych. 

Zgodnie z art, 90 ust. 1 ustawy o VAT, w stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

Ustalenie proporcji odliczania VAT

Ustalenie proporcji odliczenia VAT dokonujemy, jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot, o których mowa w art. 90 ust 1 ustawy o VAT, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.
Proporcję, ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo. Proporcję określa się procentowo w stosunku rocznym na podstawie obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym rok podatkowy, w odniesieniu do którego jest ustalana proporcja. Proporcję tę zaokrągla się w górę do najbliższej liczby całkowitej.
Podatnicy, którzy w poprzednim roku podatkowym nie osiągnęli obrotu, o którym mowa powyżej, lub u których obrót ten w poprzednim roku podatkowym był niższy niż 30.000 zł, do obliczenia kwoty podatku naliczonego podlegającej odliczeniu od kwoty podatku należnego przyjmują proporcję wyliczoną szacunkowo, według prognozy uzgodnionej z naczelnikiem urzędu skarbowego, w formie protokołu (art. 90 ust. 8 ustawy o VAT).
Konieczność zastosowania proporcji uzgodnionej z naczelnikiem urzędu skarbowego wystąpi również, jeżeli podatnik uzna, że w odniesieniu do niego kwota omawianego obrotu za poprzedni rok podatkowy była niereprezentatywna (art. 90 ust. 9 ustawy o VAT).
Przy czym w art. 90 ust. 10 ustawy o VAT wskazano, że w przypadku gdy proporcja określona zgodnie z ust. 2-8 przekroczyła 98% oraz kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu, wynikająca z zastosowania tej proporcji, w skali roku, była mniejsza niż 500 zł – podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 100%.

Co nie zaliczamy do obrotu w celu ustalenia proporcji VAT?

Do obrotu, nie wlicza się obrotu uzyskanego z dostawy towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, oraz gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli są zaliczane do środków trwałych podatnika – używanych przez podatnika na potrzeby jego działalności(art. 90 ust. 5 ustawy o VAT).
Do obrotu, nie wlicza się również obrotu z tytułu transakcji dotyczących:
1) pomocniczych transakcji w zakresie nieruchomości i pomocniczych transakcji finansowych;
2) usług wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41, w zakresie, w jakim transakcje te mają charakter pomocniczy.

Ustalenie proporcji odliczania VAT – przykład

Podatnik w roku 2017 dokonał sprzedaży produktów finansowych na kwotę 25.000 zł, które podlegają zwolnieniu z VAT. Dodatkowo podatnik świadczy usługi doradcze, które podlegają opodatkowaniu VAT w kwocie netto 75.000 zł. Ponadto w roku 2017 sprzedał samochód osobowy, stanowiący środek trwały za 13.000 zł netto.
Do ustalenia ogólnego obrotu przyjmujemy wartość sprzedaży, bez sprzedaży środka trwałego (art. 90 ust. 5 ustawy VAT). W związku z tym całkowity obrót do ustalenia proporcji wyniósł 100.000 zł.
Proporcja w takim przypadku wyniesie 75% (75.000/100.000 x 100%). Co oznacza, że podatnik do sprzedaży mieszanej w roku 2017 powinien zastosować współczynnik 75%, a także ten współczynnik będzie stosował w 2018 r. Po zakończeniu roku podatnik jest zobowiązany do ustalenia właściwego współczynnika w roku 2018 i dokonania ewentualnej korekty VAT na koniec roku 2018. Ustalony współczynnik w 2018 r. będzie stosował w 2019 r. Jednak jeśli podatnik uzna, że ustalone proporcja jest niereprezentatywne, wówczas proporcje może ustalić w porozumieniu z właściwym naczelnikiem urzędu skarbowego.