Formy zatrudnienia pracownika. Jaka umowa jest najkorzystniejsza?
Standardową formą zatrudnienia pracownika jest umowa o pracę. Ale pracownik może wykonywać pracę na podstawie innych umów cywilnoprawnych, samozatrudnienia czy mniej popularnych: wolontariatu, stażu lub poszukiwania pracy. Co z punktu widzenia pracodawcy jest najkorzystniejsze i w jakiej sytuacji?
Umowa o pracę – co musi zawierać?
Umowa o pracę jest dokumentem, który potwierdza nawiązanie stosunku pracy. Zgodnie z Kodeksem pracy stosunek pracy polega na zobowiązaniu pracownika do wykonywania powierzonych mu obowiązków na rzecz pracodawcy pod kierownictwem przełożonego. Umowa zobowiązuje pracodawcę do wypłaty wynagrodzenia zatrudnionemu. Celem tej umowy jest ochrona zarówno pracownika, jak i pracodawcy w przypadku niewywiązywania się stron z ustalonych zasad.
Umowa o pracę powinna zostać sporządzona na piśmie. Musi także zawierać szereg istotnych elementów: datę zawarcia, dane pracodawcy (nazwa firmy, adres, siedziba, regon, imię i nazwisko osoby reprezentującej firmę) oraz pracownika (imię i nazwisko oraz adres zamieszkania), rodzaj i miejsce wykonywanej pracy. Niezbędne jest także, aby pracodawca określił w umowie wymiar czasu pracy, czyli godziny jej rozpoczęcia i zakończenia oraz podał informacje o ewentualnym systemie zmianowym.
Okres zawarcia umowy o pracę
Umowę o pracę można zawrzeć na różnorodny okres czasu. Oto najpopularniejsze rodzaje:
- umowa na okres próbny – zawierana, by sprawdzić, czy pracownik sprawdza się na stanowisku i posiada odpowiednie kompetencje;
- na czas określony – podaje się w niej datę rozwiązania umowy oraz zdarzenie, które powoduje jej rozwiązanie;
- na czas nieokreślony – umowa bezterminowa i najkorzystniejsza dla pracownika, ponieważ najpełniej chroni jego prawa oraz trwałość stosunku pracy;
- umowa na zastępstwo – zawarcie umowy następuje w zastępstwie pracownika, którego długotrwała obecność jest uzasadniona np. urlopem rodzicielskim, zwolnieniem chorobowym. Termin końcowy tej umowy może być określony datą lub przez wskazanie okoliczności, której pojawienie się spowoduje rozwiązanie umowy. W tym przypadku zwykle jest to powrót do pracy osoby, którą pracownik zastępuje;
- umowa na czas wykonywania konkretnego zadania – w praktyce zdarza się rzadko, zwykle korzysta się w takim przypadku z umowy cywilnoprawnej. Jest to umowa zawarta na czas wykonania określonej pracy.
Ważne
Wszystkie powyższe umowy mogą zostać dodatkowo poprzedzone umową o pracę na okres próbny, który nie może przekraczać trzech miesięcy.
Umowa zlecenie – czym się charakteryzuje?
Umowa zlecenie to umowa cywilnoprawna. Oznacza to, że w przypadku rozwiązywania związanych z nią sporów zastosowanie mają nie zapisy Kodeksu pracy, a przepisy Kodeksu cywilnego.
Umowę tę cechuje większa elastyczność, ale podobnie jak umowa o pracę jest to umowa starannego działania. Oznacza to, że przy tej formie zatrudnienia ważny jest fakt wykonywania określonej pracy, a nie jej efekt. W tym przypadku nie ma obowiązku wykonywania zadań z konkretnego miejsca (można swobodnie pracować z dowolnej lokalizacji) i w konkretnych godzinach.
W przypadku umowy zlecenia obowiązkowe jest odprowadzanie składek emerytalnych, rentowych, wypadkowych i zdrowotnych do momentu przekroczenia kwoty 2800 brutto miesięcznego przychodu ze wszystkich tytułów do ubezpieczenia. Dobrowolne jest natomiast ubezpieczenie chorobowe.
Dla pracodawcy koszty zatrudnienia z tytułu umowy zlecenia są najwyższe ze wszystkich umów cywilnoprawnych. Dodatkowo od kilku lat obowiązują przepisy regulujące minimalną stawkę za godzinę pracy. Na miesiąc lipiec 2022 minimalna stawka godzinowa wynosi 19,70 zł brutto (14,47 zł netto).
Podstawowe warunki zatrudnienia na umowę o dzieło
Umowa o dzieło to umowa cywilnoprawna, której stronami są zamawiający i wykonawca. W przypadku tej umowy kluczowy jest efekt pracy – wykonanie konkretnego dzieła – a nie sam fakt jego wykonywania. Dlatego umowa ta bywa nazywana umową rezultatu.
Samo dzieło, które jest przedmiotem umowy, może mieć charakter materialny lub niematerialny. Przykładem niematerialnego przedmiotu umowy o dzieło mogą być poprowadzenie kursu czy wygłoszenie przemówienia.
Wynagrodzenie z umowy o dzieło podlega opodatkowaniu. Zgodnie z ustawą o PIT podatek dochodowy od osób fizycznych przy umowie o dzieło wynosi 12%. Wykonawca umowy o dzieło nie podlega ubezpieczeniom społecznym ani zdrowotnym.
Samozatrudnienie
Samozatrudnienie jest formą pracy na własny rachunek, która najczęściej sprowadza się do prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej. Zasady samozatrudnienia regulują przepisy Kodeksu cywilnego.
W ramach samozatrudnienia przedsiębiorca ustala wysokość wynagrodzenia za wykonaną pracę, wskazuje miejsce i czas pracy. Nie chronią go jednak żadne prawa pracownicze zawarte w Kodeksie pracy. Nie ma więc mowy o wynagrodzeniu minimalnym, limitowanym czasie pracy czy urlopie wypoczynkowym. Dodatkowo osoba samozatrudniona sama ponosi obowiązki związane z prowadzeniem księgowości czy kontaktem z ZUS.
Inne formy zatrudnienia
Inne formy zatrudnienia regulowane Kodeksem cywilnym to również zatrudnienie na podstawie umowy agencyjnej, gdzie przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do stałego pośredniczenia przy zawieraniu umów z klientami na rzecz zleceniodawcy. Przedsiębiorca może także spotkać się z zatrudnieniem na kontrakt menedżerski. Jest to umowa zawieraną pomiędzy prowadzącym działalność gospodarczą, a osobą świadczącą usługi w zakresie zarządzania przedsiębiorstwem.
W polskim prawie istnieją inne, mniej popularne, formy zatrudnienia. Należy do nich wolontariat, czyli dobrowolna i nieodpłatna praca na rzecz osób, społeczności lub społeczeństw. Zatrudnić można także na staż lub praktykę, które są formą przyuczenia do zawodu. W umowie dla osoby odbywającej staż również należy uwzględnić listę obowiązków wiążących się z określonym stanowiskiem pracy.
Podziel się nim ze znajomymi
