Czynności sprawdzające – informacje ogólne

Piotr Juszczyk

Czynności sprawdzające są szczególnym rodzajem działania organów podatkowych w sprawach oczywiście podatkowych. W niniejszym artykule przedstawiamy cel, przedmiot, podmiot oraz organy uprawnione do przeprowadzenia czynności sprawdzających.

Czynności sprawdzające – cel

Celem czynności sprawdzających jest weryfikacja formalnej poprawności danych wykazanych w deklaracjach/informacjach/dokumentach przekazanych do organów podatkowych. Powyższe dane mogą być weryfikowane bez wszczynania postępowania podatkowego. Jednak zebrane dowody podczas czynności sprawdzających mogą posłużyć w postępowaniu podatkowym. Organ podatkowy podczas czynności sprawdzających może uznać, że wszczęcie postępowania podatkowego jest konieczne.

Zakres czynności sprawdzających – przedmiotowy i podmiotowy

Czynności sprawdzające mają na celu:

  • sprawdzenie terminowości składania deklaracji;
  • sprawdzenie terminowości wpłacania podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów;
  • stwierdzenie formalnej poprawności deklaracji;
  • ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami;
  • weryfikację poniesionych przez podatnika wydatków i uzyskanych przychodów (dochodów) opodatkowanych lub przychodów (dochodów) nieopodatkowanych – w zakresie niezbędnym do ujawnienia podstawy opodatkowania z tytułu przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych;
  • weryfikację danych i dokumentów przedstawionych przez podatników dokonujących rejestracji podatkowej.

Pod pojęciem Deklaracja należy rozumieć, nie tylko dokumenty potocznie nazywane deklaracjami np. VAT-7, ale również wszelkie inne zeznania, wykazy, zestawienia oraz informacje, do których składania zobowiązanych jest podatnik, płatnik i inkasent na podstawie przepisów prawa podatkowego.
Czynnościami sprawdzającymi objęty może być:

  • podatnik – osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu.,
  • płatnik – osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu,
  • inkasent – osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Organy podatkowe uprawnione do podejmowania czynności sprawdzających

W zakresie podejmowania czynności sprawdzających uprawnienia posiadają organy pierwszej instancji. Zgodnie z art. 13 § 1 Ordynacji Podatkowej, organami podatkowymi są:

  • naczelnik urzędu skarbowego,
  • naczelnik urzędu celno-skarbowego,
  • wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta albo marszałek województwa.

Uprawnienie przyznane organom podatkowym w zakresie podejmowania czynności sprawdzających jest wykonywana zgodnie z właściwością organu podatkowego.
Czynności sprawdzające mogą być przeprowadzane do czasu wszczęcia kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego w danej sprawie. W stosunku do jednego podmiotu czynności sprawdzające mogą być przeprowadzane kilkukrotnie.