Samozatrudnienie – praktyczny przewodnik
Wstęp
Samozatrudnienie to świetny sposób na to, aby zarabiać więcej, zyskać swobodę i poczucie, że ewentualne okresy większego obciążenia pracą bezpośrednio przekładają się na wysokość zarobków. Ze względu na bardzo wysokie koszty pracy w Polsce samozatrudnienie dla wielu osób jest znacznie ciekawszą opcją niż etat. Osoby, które zdecydowały się założyć działalność gospodarczą zazwyczaj nie żałują podjętej decyzji. Zastanawiasz się nad przejściem na samozatrudnienie? To dla Ciebie przygotowaliśmy tę publikację. Przeczytaj, aby poznać:- konkretne porównanie zarobków na etacie i przy samozatrudnieniu,
- zalety i wady samozatrudnienia,
- czym różni się stosunek pracy od samozatrudnienia?
- pułapki, na które trzeba uważać.
1. Co to jest samozatrudnienie?
Samozatrudnienie według najprostszej definicji to praca we własnym imieniu i na własny rachunek. Tę ogólną definicję można jednak doprecyzować i zlokalizować w polskich realiach. Obecnie samozatrudnienie najczęściej oznacza:- prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej (tj. posiadanie wpisu do CEIDG),
- zarabianie poprzez wykonywanie usług na rzecz jednego kontrahenta (firmy) lub niewielkiej ich liczby,
- brak zatrudnionych pracowników.
1. Świadczenie usług na rzecz jednego kontrahenta
W tym modelu tylko jedna firma korzysta z usług samozatrudnionego – nic nie stoi na przeszkodzie, aby tak było. Samozatrudnienie przybiera niekiedy postać przypominającą umowę o pracę, przy czym warto zwrócić uwagę na to, czy podobieństwo do etatu nie jest przesadne (tę kwestię opisujemy w rozdziale 5). Oczywiście samozatrudniony może umówić się z firmą, dla której świadczy usługi, na płatny urlop, płatny okres choroby czy możliwość korzystania ze sprzętu firmy itp. Natomiast wymaga to odpowiednich zapisów w umowie.2. Świadczenie usług na rzecz wielu kontrahentów
Świadczenie usług na rzecz licznych kontrahentów również jest możliwe i często bywa określane jako freelancing (zwłaszcza, gdy mowa o zawodach takich jak grafik, programista, copywriter itp.). Jest to o tyle korzystne, że nie uzależnia samozatrudnionego od jednej firmy i daje większą swobodę w doborze zleceń. Może też sprzyjać dalszemu rozwojowi działalności, a tym samym wyższym zarobkom. Z czasem samozatrudnienie może ewoluować w stronę zwyczajnej firmy z zatrudnionymi pracownikami, biurem i portfolio klientów.2. Samozatrudnienie a etat – porównanie zarobków
Samozatrudnienie bywa proponowane przez pracodawców jako alternatywa dla zatrudnienia na podstawie umowy o pracę głównie w celu zmniejszenia kosztów. Jeśli stoisz przed takim wyborem, dokonaj krótkiej analizy finansowej. Dzięki niej będziesz mieć pełną świadomość tego, jaki koszt ponosi pracodawca oraz ile możesz zarobić w obu opcjach. Poniżej przedstawiamy przykładowe porównanie wynagrodzenia z samozatrudnienia z zarobkami z etatu.| Forma zatrudnienia | Wynagrodzenie netto („na rękę”) | Łączny koszt pracodawcy |
| Umowa o pracę | 6 000 zł | 10 020,57 zł |
| Samozatrudnienie (duży ZUS, podatek dochodowy na zasadach ogólnych) | 6 952,04 zł | 10 020,57 zł |
| Samozatrudnienie (duży ZUS, podatek dochodowy liniowy) | 6 486,24 zł | 10 020,57 zł |
3. Pozytywne aspekty samozatrudnienia
Analizując ten temat, warto przyjrzeć się nie tylko samym wynikom finansowym, ale także pozostałym cechom takiej formy zarabiania. Samozatrudnienie ma bowiem liczne zalety, które według wielu osób przeważają. Oto wybrane pozytywne aspekty pracy na własny rachunek:Sam decydujesz o tym, jak odkładać na emeryturę
Zarobki netto samozatrudnionego przekładają się na niższe składki społeczne niż podczas pracy na etacie, a tym samym niższą emeryturę z ZUS. Jednak każdy sam decyduje o tym, w jaki sposób odkładać i inwestować środki gromadzone na emeryturę. Warto zatem wziąć sprawy w swoje ręce. Krótka kalkulacja wystarczy, aby przekonać się, że znacznie więcej zysku może przynieść samodzielne odkładanie 500 zł miesięcznie, niż przelewanie tej samej kwoty na konto ZUS-u. Trzeba jednak o to samodzielnie zadbać.Możesz zmniejszyć podatek dochodowy, rozliczając koszty
Osoby samozatrudnione (o ile nie zdecydowały się na opodatkowanie ryczałtem) rozliczają poniesione koszty uzyskania przychodów, czyli wydatki powiązane z prowadzeniem firmy. Dzięki temu mogą znacznie obniżyć podatek dochodowy. Takie osoby mogą rozliczać wydatki na np. sprzęt komputerowy, telefon komórkowy, wyposażenie biura, edukację związaną z działalnością, reklamę itp. Więcej na ten temat znajdziecie w poradniku inFaktu 51 pomysłów na koszty firmowe.Nie płacisz podatku VAT od zakupów
Zakupy firmowe można nie tylko ujmować w kosztach, ale także rozliczać związany z nimi VAT. Ogólna zasada mówi, że VAT od sprzedaży (należny) można zmniejszyć, odejmując od niego VAT związany z zakupami (naliczony). W praktyce oznacza to możliwość dokonywania zakupów bez VAT, o ile te zakupy są związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.Możesz płacić podatki co kwartał
Osoby na etacie nie mają innej możliwości, niż płacić podatki co miesiąc. Zwykle nawet nie są tego świadome, ponieważ to pracodawca odprowadza podatki w ich imieniu. Warto jednak wiedzieć o tym, że samozatrudnieni mogą (jeśli tak zdecydują i spełniają warunki) płacić podatek dochodowy i VAT co kwartał. Takie rozwiązanie ma dużo zalet. Począwszy od rzadszych kontaktów z urzędem skarbowym, przez dłuższy okres na zgromadzenie faktur kosztowych, aż po możliwość dłuższego obracania środkami przeznaczonymi na podatki. Warto też pamiętać, że jeśli dany sposób rozliczania Ci nie odpowiada, to możesz go zmienić.Możesz swobodnie rozwijać działalność
Praca na etacie ogranicza możliwość zarabiania z dodatkowej działalności, np. gdy chcesz poza etatem wykonywać te same usługi dla innej firmy. Samozatrudniony zazwyczaj nie ma tego problemu – prowadzi już firmę, a zatem rozszerzenie jej o kolejny aspekt jest jak najbardziej możliwe. Musi uważać jedynie na ewentualne zapisy w umowie dotyczące zakazu konkurencji.Pracujesz gdzie chcesz i kiedy chcesz
Jedna z największych zalet samozatrudnienia to swoboda i niezależność. Przedsiębiorca nie musi być związany z jedną firmą, może współpracować z wieloma. Nie podlega służbowo swojemu pracodawcy czy przełożonemu. Sam decyduje o tym, gdzie i kiedy wykonuje pracę. Zmiana zleceniodawcy jest zwykle prostsza i szybsza niż w przypadku etatu.
4. Wady samozatrudnienia
Rozważając przejście na samozatrudnienie, trzeba także wziąć pod uwagę obowiązki i utrudnienia związane z pracą na własny rachunek. Tylko wtedy można podjąć rozsądną decyzję.Masz dodatkowe obowiązki i koszty
Samozatrudnienie jest równoznaczne z prowadzeniem firmy, dlatego wymaga dopełniania różnych obowiązków, których nie ma się w pracy etatowej. Do najważniejszych należą:- konieczność prowadzenia księgowości,
- dokumentowanie przychodów (wystawianie faktur),
- gromadzenie faktur kosztowych,
- przechowywanie dokumentacji,
- terminowe opłacanie składek ZUS i podatków.
Nie masz przywilejów wynikających z prawa pracy
Prawo pracy daje pracownikom etatowym szereg przywilejów, których samozatrudnieni nie mają. Do najważniejszych należą:- 20 lub 26 dni płatnego urlopu,
- urlop okolicznościowy,
- dodatkowe wolne dni w związku z opieką nad dzieckiem,
- ochrona przed zwolnieniem w ciągu ostatnich 5 lat pracy przed emeryturą czy w czasie ciąży.
Trudniej Ci uzyskać kredyt
Dla osób, które planują kupić mieszkanie lub dom, istotna może być kwestia kredytu. Banki często mają odrębne zasady udzielania kredytów przedsiębiorcom ze względu na mniejszą przewidywalność dochodów przy tej formie pracy. Te zasady mogą być bardziej restrykcyjne niż dotyczące etatowców, zwłaszcza jeśli chodzi o wymagany czas trwania takiej formy uzyskiwania dochodów. Tę kwestię jednak najlepiej sprawdzić w wybranym banku.Zakupów „na firmę” nie chronią prawa konsumenta
Aby móc rozliczyć wydatek w kosztach uzyskania przychodu i odliczyć VAT, samozatrudniony musi robić zakupy „na firmę”. To jednak wiąże się z tym, że w tym momencie przedsiębiorca przestaje być traktowany jak konsument, traci prawa i przywileje konsumenta. Dotyczą one m.in. prawa do zwrotu bez podania przyczyny. Ponadto przedsiębiorca nie może szukać pomocy w UOKiK, chyba że naruszone zostały zasady konkurencji, co może być trudne do udowodnienia.Kasa fiskalna? Dla samozatrudnionego to nie problem
Kupno kasy fiskalnej i konieczność wydawania paragonów kojarzy się z prowadzeniem firmy, ale nie każdy przedsiębiorca ma taki obowiązek. Przede wszystkim – kasę fiskalną muszą mieć tylko te osoby, które sprzedają na rzecz osób prywatnych. W przypadku samozatrudnienia opisywanego w tym poradniku, sprzedaż następuje na rzecz innych firm i nie wymaga stosowania kasy fiskalnej. Jeśli jednak planujesz świadczyć usługi lub sprzedawać towary także osobom prywatnym, ale będzie to sprzedaż poniżej 20 000 zł rocznie, to wciąż obowiązek ten Cię nie dotyczy. Pamiętaj jednak, że limit liczy się proporcjonalnie. Jaki będzie dotyczyć Twojej firmy w pierwszym roku jej działalności sprawdzisz w naszym kalkulatorze limitu do kasy fiskalnej.5. Samozatrudnienie a stosunek pracy – różnice
Przechodząc na samozatrudnienie, należy wziąć pod uwagę, że umowy zawierane ze zleceniodawcami nie mogą przypominać umów o pracę, jeśli chodzi o konstrukcję i zasady współpracy. W przeciwnym wypadku Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) może nakazać zawarcie umowy o pracę, a ZUS może upomnieć się o zaległe składki, które należałoby opłacić w związku z etatem. Warto zwrócić uwagę na art. 22 § 1 Kodeksu Pracy, według którego umowa spełniająca kryteria stosunku pracy jest stosunkiem pracy, niezależnie od tego jak nazwały tę umowę jej strony. Chodzi o to, aby kontrakt na linii samozatrudniony–firma unikał m.in. następujących zapisów:- podporządkowanie służbowe pracownika przełożonym,
- konieczność wykonywania pracy osobiście przez pracownika,
- powtarzalność pracy np. codziennie lub w określonych, regularnych odstępach czasu,
- wykonywanie pracy w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę,
- nieponoszenie przez pracownika ryzyka związanego z wykonywanymi czynnościami.
6. Ulgi ZUS i podatek dochodowy a samozatrudnienie
Przejście ze stosunku pracy na samozatrudnienie i współpraca z tą samą firmą może wiązać się z pewnymi pułapkami, na które trzeba uważać. Dotyczą one zwłaszcza ZUS-u i formy opodatkowania.Ulga na start i mały ZUS
Większość nowych przedsiębiorców ma prawo do Ulgi na start i tzw. małego ZUS-u, czyli składek społecznych niższych od standardowych (tzw. duży ZUS). Ulga na start obowiązuje przed pierwszych 6 pełnych miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej, a preferencyjne składki ZUS przez kolejne 24 miesiące. Jednak ta forma wsparcia ze strony państwa przysługuje tylko firmom spełniającym określone kryteria. Z ulg można skorzystać, gdy przedsiębiorca:- otwiera firmę pierwszy raz albo co najmniej po 5 latach od zamknięcia lub zawieszenia działalności,
- nie wykonuje dla byłego pracodawcy usług o tym samym samym charakterze, co czynności, które wykonywał na etacie w bieżącym lub poprzednim roku podatkowym.
Podatek liniowy i ryczałt
Samozatrudniony ma do wyboru 3 formy rozliczania podatku dochodowego: zasady ogólne (tzw. skala), podatek liniowy lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Podatek liniowy to jednolita stawka podatku dochodowego w wysokości 19% (niezależna od wysokości dochodu), która wiąże się z rezygnacją z części ulg przysługujących podczas korzystania ze skali podatkowej. Taka forma rozliczenia jest korzystna przy wysokich zarobkach. Stawki ryczałtu zależą z kolei od branży i oferty firmy. Co ważne, przy ryczałcie nie odlicza się kosztów, więc to forma najlepsza dla samozatrudnionych, którzy mają mało wydatków firmowych. Kwoty, przy których poszczególne podatki stają się opłacalne, zależą od różnych czynników, w tym od ulg np. na dziecko czy opcji rozliczenia z małżonkiem. Co ważne, z podatku liniowego ani ryczałtu w pierwszym roku działalności nie może skorzystać przedsiębiorca, który świadczy usługi na rzecz byłego pracodawcy.7. Zdrowy rozsądek i uczciwa współpraca – kluczowe kwestie
Opisane w niniejszym poradniku zalety i wady pracy na własny rachunek decydują o tym, czy przejście na samozatrudnienie jest opłacalne. Jednak nadrzędną i kluczową kwestią jest to, aby obie strony, ustalając warunki współpracy zachowały zdrowy rozsądek i uczciwe podejście. Samozatrudnienie jest wyjątkowo korzystne dla pracodawcy, ponieważ:- nie ponosi kosztów związanych z obsługą kadrowo-płacową,
- może zlecać samozatrudnionemu dowolną liczbę czynności bez dodatkowych kosztów (jeżeli pracodawca chce zawrzeć ze swoim pracownikiem dodatkową umowę zlecenie lub o dzieło, to musi zapłacić od niej dodatkowe składki ZUS),
- nie ponosi odpowiedzialności i nie musi dbać o obowiązki wynikające z kodeksu pracy,
- jeżeli firma jest zarejestrowana do VAT, w praktyce nie płaci od faktury samozatrudnionego podatku VAT – kosztem jest kwota netto.
inFakt pomaga przejść na samozatrudnienie!
Nosisz się z zamiarem przejścia „na swoje”? Świetnie – mamy dla Ciebie znakomitą ofertę! Zgłoś się do nas, a pomożemy Ci przejść na samozatrudnienie – nasi księgowi załatwią w Twoim imieniu wszystkie formalności. Jak to działa?- Zostawiasz swoje dane kontaktowe.
- Księgowy inFaktu dzwoni do Ciebie i wypełnia w Twoim imieniu dokumenty rejestracyjne.
- Na bieżąco otrzymujesz informacje o tym, na jakim etapie jest obecnie proces.
- Przechodzisz na samozatrudnienie!