Limit płatności
O tego roku obowiązuje limit transakcji gotówkowych w znaczniej niższej wysokości, bo 15 000 zł. Dla kogo ma on znaczenie i jak interpretować przepisy w tym zakresie?
W tym artykule przedstawię kwestie opisane w aktach prawnych oraz ostatnio przedstawione stanowiska Ministerstwa Finansów.
Kogo dotyczy limit?
Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą powinno następować za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:
- stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
- jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15.000 zł, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
Biorąc te wytyczne pod uwagę należy zastanowić się nad kilkoma kwestiami. Mianowicie :
- jak definiujemy pojęcie przedsiębiorcy,
- co rozumiemy pod pojęcie jednorazowej wartości transakcji,
- czy przepis ma zastosowanie, gdy mamy do czynienia z przedsiębiorcami zagranicznymi,
- jak wygląda sytuacja przy kompensacie, barterze,
- co mieści się pod pojęciem rachunku płatniczego.
Przedsiębiorca
Według art. 2 ustawy z dnia 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej – działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
Natomiast art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej określa, że przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Ust. 2 wskazuje, że pod tym pojęciem mieszczą się także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Limit ten nie ma zatem znaczenia, jeśli przynajmniej jedną stroną transakcji jest osoba fizyczna niebędąca przedsiębiorcą.
Transakcja
Pytanie w kwestii tego, jak należy to pojęcie rozumieć pojawiło się między innymi w interpelacji poselskiej nr 9279. Resort Finansów w piśmie DD6.054.5.2017 udzielił informacji, że przez transakcję należy rozumieć zatem taką czynność prawną (umowę) zawieraną w związku z prowadzoną przez strony działalnością gospodarczą, w wykonaniu której dokonywana jest co najmniej jedna płatność. Wskazany wcześniej przepis nie określa, co może stanowić przedmiot transakcji (umowy), natomiast można przyjąć, iż może nim być w szczególności nabycie towaru lub usługi. O przyporządkowaniu płatności do poszczególnych umów (transakcji) decyduje ich cel gospodarczy i zgodny zamiar stron, a nie treść dowodów (dokumentów) księgowych. Trzeba przy tym podkreślić, że art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie wprowadza czasowego ograniczenia okresu sumowania wielu płatności, składających się na pojedynczą transakcję. Może się zatem okazać, że jedna transakcja obejmuje transfery pieniężne dokonane 2 w ciągu kilku lat (np. w przypadku zawarcia umowy realizowanej etapami, takiej jak umowa wdrożeniowa czy umowa o roboty budowlane). W konsekwencji, jednorazowa wartość transakcji oznacza ogólną wartość wierzytelności lub zobowiązań, określoną w umowie zawartej między przedsiębiorcami. Przymiot jednorazowości nie odnosi się do liczby płatności, lecz odzwierciedla wymóg powiązania poszczególnych świadczeń w ramach jednego stosunku umownego. Można zatem przyjąć, że jeżeli całkowita wartość transakcji nie wynika wprost z treści umowy, lecz zależy od czasu jej trwania – co dotyczyć może między innymi umów o stałe świadczenie usług zawartych na czas nieokreślony – wówczas należałoby przyjąć, że pojęcie jednorazowej wartości transakcji odnosi się do poszczególnych okresów rozliczeniowych, za które przysługuje wynagrodzenie.
Z odpowiedzi tej należy wniosek, że umowy np. na obsługę księgową, najem, leasing należy traktować całościowo, czyli limit 15.000 zł nie odnosi się do pojedynczej zapłaty, tylko należy wziąć pod uwagę wszystkie zapłaty dotyczące tej umowy.
Przedsiębiorca zagraniczny
Ustawa z dnia 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej w art. 5 ust. 3 definiuje przedsiębiorcę zagranicznego, jako osobę zagraniczną wykonującą działalność gospodarczą za granicą oraz obywatela polskiego wykonującego działalność gospodarczą za granicą. Zaś ust. 4 mówi o tym, iż osobą zagraniczną jest:
a) osoba fizyczna nieposiadającą obywatelstwa polskiego,
b) osoba prawna z siedzibą za granicą,
c) jednostka organizacyjna niebędącą osobą prawną posiadającą zdolność prawną, z siedzibą za granicą.
Podobnie jak poprzednio, pojawiła się interpelacja poselska nr 9278 na temat tego, czy wspomniany limit płatności gotówkowych odnosi się również do przedsiębiorców niedziałających w Polsce. W odpowiedzi ministerstwo wyjaśniło, że przepis wprowadza obowiązek dokonywania lub przyjmowania płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, jeżeli stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15.000 zł. Adresatem takiego obowiązku są przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wykonujący działalność gospodarczą na terytorium Polski. Jak wynika z art. 4 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Nie ulega wątpliwości, że powyższe warunki spełnia osoba zagraniczna wykonująca działalność gospodarczą za granicą, określana mianem „przedsiębiorcy zagranicznego” (art. 5 pkt 3 tej ustawy). W związku z tym, że obowiązek dokonywania lub przyjmowania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego dotyczy transakcji, których stroną jest „inny przedsiębiorca” należy uznać, że w zakresie tego pojęcia mieszczą się również przedsiębiorcy wykonujący działalność gospodarczą za granicą.
Koszty uzyskania przychodu
W odniesieniu do zmian w ustawie o swobodzie działalności koniecznie było wprowadzenie zmian między innymi w ustawie z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wprowadzono art. 22p mówiący o tym, że podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 22 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego.
Przykładowo mamy do czynienia z dwoma osoba prowadzącymi działalność, wartość transakcji między nimi wynosi 16 000 zł i została opłacona w całości gotówką. Nabywca nie zaliczy do kosztów uzyskania przychodów tego wydatku.
Weźmy teraz pod uwagę inny przypadek, mamy dwóch przedsiębiorców, wartość transakcji między nimi wynosi 16 000 zł i została opłacona w dwóch transzach : pierwsza przelewem w wysokości 10.000, a druga gotówką w wysokości 6.000 zł gotówką. W kosztach uzyskania przychodu nabywca może uwzględnić kwotę 10.000 zł.
Warto też pamiętać o tym, że przywołany przepis ma zastosowanie także do :
- nabycia lub wytworzenia środków trwałych albo nabycia wartości niematerialnych i prawnych,
- dokonania płatności:
a) po likwidacji pozarolniczej działalności gospodarczej,
b) po zmianie formy opodatkowania na zryczałtowaną formę opodatkowania
– z tym że zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów lub zwiększenie przychodów następuje za rok podatkowy, w którym nastąpiła likwidacja tej działalności, albo za rok podatkowy poprzedzający rok podatkowy, w którym nastąpiła zmiana formy opodatkowania.
Jeśli podatnik mimo narzuconego przepisu, zaliczy do kosztów wydatek powyżej 15.000 zł zapłacony bez pośrednictwa rachunku płatniczego, zobowiązany jest:
- zmniejszyć koszty uzyskania przychodów albo
- w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów – zwiększają przychody
– w miesiącu, w którym została dokonana płatność bez pośrednictwa rachunku płatniczego.
Kompensata, barter
Na stronie MF pojawiły się informacje, że wprowadzane od 1 stycznia 2017 r. przepisy podatkowe odwołują się do pojęcia „płatności”, wynikającej z transakcji (o której mowa w art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej), a zatem obejmują wyłącznie wskazany w nich sposób regulowania zobowiązania, tj. poprzez dokonywanie zapłaty. Regulacje te zatem nie znajdą zastosowania do innych form regulowania (wygasania) zobowiązań, które ze swojej istoty nie mają charakteru płatności i nie są związane z rachunkiem płatniczym. W związku z tym formy uregulowania zobowiązań takie jak m.in. kompensata (potrącenie), czy wymiana barterowa nie są objęte omawianymi przepisami. Jakkolwiek dochodzi wówczas do uregulowania (wygaśnięcia) zobowiązania, to jednak strony umowy nie dokonują „płatności”, które mogłyby być objęte zakresem tych regulacji.
Systemy pośredniczące
Kolejna istotna informacja, wiąże się z pojęciem rachunku płatniczego. Resort wspomniał o tym, że w przypadku płatności, które odbywają się za pomocą instrumentów płatniczych, związanych z rachunkami płatniczymi, takimi jak m.in. karty płatnicze, jak również płatności dokonywanych poprzez systemy pośredniczące w płatnościach, takie jak PayPal, PayU itp., będzie spełniony wymóg dokonania ich za pośrednictwem rachunku płatniczego.
Podziel się nim ze znajomymi
