Kiedy od nieodpłatnie świadczonych usług trzeba zapłacić podatek VAT? W jaki sposób wyliczyć jego wysokość?
W ramach prowadzonej działalności zdarzają się sytuacje gdy przedsiębiorca podejmuje działania nieodpłatnie na rzecz swoich kontrahentów lub pracowników. Kiedy nieodpłatne świadczenie usług podlega VAT? W jaki sposób ustalać ich wartość? Odpowiedzi na te pytania przedstawiam w poniższym artykule.
Nieodpłatne świadczenie usług – zasady opodatkowania
Ustawa o podatku od towarów usług w art. 5 wskazuje że opodatkowaniu podlega m.in. odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Jednak już w dalszych zapisach ustawy w art. 8 ust. 2 czytamy, iż za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:
- użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;
- nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.
W pierwszej kolejności należałoby zdefiniować pojęcie „cele osobiste podatnika”. Z uwagi na to, iż nie ma definicji tego pojęcia w ustawie o VAT należy posłużyć się definicją Słownika Języka Polskiego, zgodnie z którym „potrzeby osobiste” to takie, które dotyczą danej osoby i które są jej potrzebami prywatnymi, tj. potrzebami niezwiązanymi z prowadzoną przez tę osobę działalnością gospodarczą, statusem pracownika czy pełnioną funkcją. Zatem jeśli istnieje związek świadczonych usług z prowadzoną przez przedsiębiorcę działalnością nieodpłatne świadczenie usług nie będzie podlegało VAT.
Przykład 1:
Radca prawny nieodpłatnie świadczy usługi na zasadzie pro publico bono na rzecz osób, których na te usługi nie stać. Działalność taka kreuje pozytywny wizerunek przedsiębiorcy wśród obecnych oraz potencjalnych jego klientów. W takiej sytuacji bezinteresowna działalność społeczna wpisuje się w zakres prowadzonej działalności i nie podlega opodatkowaniu VAT.
Przykład 2:
Radca prawny udziela bezpłatnych porad prawnych na rzecz znajomych oraz osób obcych. Takie czynności nie wpisują się w cele prowadzonej przez niego działalności i podlegają opodatkowaniu VAT.
Przykład 3
Przedsiębiorca w ramach nagrody za dobrze wykonywaną pracę przekazuje swojemu pracownikowi oraz jego rodzinie bilety na mecz piłki nożnej. Nieodpłatne przekazanie biletów uznawane jest jako świadczenie usług na cele osobiste pracownika i powinno być opodatkowane VAT . Fiskus uważa, iż poza elementem motywacyjnym jest także korzyść osobista pracownika niesłużąca prowadzonej działalności.
Przykład 4
Przedsiębiorca prowadzi prace budowlane sąsiadujące z nieruchomością zajmowaną przez podmiot X. Z uwagi na zgłaszane liczne problemy związane z hałasem i zapyleniem przedsiębiorca zaproponował podmiotowi X przeniesienie siedziby w inne miejsce. W tym celu podatnik wynajął lokal użytkowy od podmiotu trzeciego i opłaca z tego tytułu czynsz. Z podmiotem X podpisał umowę użyczenia wynajmowanego lokalu. Nieodpłatne świadczenie usług polegające na użyczeniu lokalu jest związane z działalnością gospodarcza przedsiębiorcy i nie podlega opodatkowaniu VAT.
Jak ustalić wartość nieodpłatnego świadczenia usług?
Aby opodatkować nieodpłatne świadczenie należy je odpowiednio wycenić. Zgodnie z art. 29a ust. 5 przypadku świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 2, podstawą opodatkowania jest koszt świadczenia tych usług poniesiony przez podatnika. Kwestia ustalenia wysokości kosztów świadczenia budzi w orzecznictwie i interpretacjach fiskusa wiele wątpliwości i każdorazowo wymaga indywidualnej oceny.
Przykład 5
Radca prawny z przykładu 2 nie ponosi z reguły kosztów świadczenia bezpłatnej porady dlatego nie naliczy podatku z tego tytułu.
Przykład 6
Przedsiębiorca zajmujący się naprawą sprzętu RTV i AGD na prośbę swojego pracownika naprawia mu odkurzacz. Nieodpłatna usługa podlega opodatkowaniu VAT a jej wartość można ustalić na podstawie kosztów poniesionych przez przedsiębiorcę np. części zużytych do naprawy, czasu pracy pracownika oraz innych kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa.
Warto także zwrócić uwagę na sytuacje gdy świadczenie jest częściowo odpłatne. Mianowicie na gruncie ustawy o VAT nie ma pojęcia częściowej odpłatności a za podstawę opodatkowania usług świadczonych między niepowiązanymi podmiotami przyjmuje się faktycznie otrzymaną kwotę nawet symboliczną złotówkę.
Przykład 7
Przedsiębiorca z przykładu 4 ponosi w związku z najmem lokalu koszty mediów, które refakturuje na podmiot X. Należy uznać, że usługa użyczenia lokalu wraz z przyporządkowanymi do niej mediami jest usługą złożoną, którą wycenimy na podstawie refakturowanych kosztów. Tym samym staje się ona czynnością odpłatną. Tu czytaj więcej na temat usług kompleksowych.
Podziel się nim ze znajomymi
