Podatek akcyzowy – czym jest i kto ma obowiązek go zapłacić?
Ceny wybranych produktów kształtowane są nie tylko przez koszty produkcji, lecz także wysokość stawki akcyzy. W Polsce podatkiem akcyzowym objęte zostały wyroby tytoniowe, paliwa silnikowe i opałowe, wyroby alkoholowe, samochody, broń, kosmetyki, perfumy i skóry na futra.
Akcyza w Polsce obowiązuje od 2008 roku – to podatek wliczony w cenę wybranych towarów. Ostatnia nowelizacja ustawy o podatku akcyzowym, czyli tzw. Pakiet akcyzowy z 2021 roku, wprowadza istotne zmiany, które mają za zadanie uszczelnić system akcyzowy. Czym jest ten podatek i jaki wpływ na działanie systemu akcyzowego ma nowelizacja, której przepisy obowiązują od maja 2021 roku?
Co to jest akcyza?
W systemie podatkowym w Polsce funkcjonują podatki pośrednie. Jednak w odróżnieniu od VAT-u akcyzą objęte są wybrane grupy produktów. Podatek akcyzowy jest wliczony w cenę tych wyrobów, które zgodnie z ustawą zostały nim objęte. Koszt podatku ponosi więc końcowy nabywca, ale za jego odprowadzenie do US odpowiadają podmioty, które zgodnie z zapisami ustawy wykonują określone czynności.
Produkty objęte akcyzą dzieli się na:
- wyroby akcyzowe zharmonizowane: paliwa silnikowe, gaz i oleje opałowe, wyroby tytoniowe i napoje alkoholowe, energia elektryczna;
- wyroby akcyzowe niezharmonizowane: kosmetyki i wyroby perfumeryjne, broń, samochody osobowe, skóry futerkowe.
Część wyrobów akcyzowych (napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe) oznaczona jest banderolą. To nie tylko informacja o tym, że w cenę produktu wliczony został podatek akcyzowy. Banderola świadczy również o tym, że konsument otrzymuje wyrób z legalnego źródła.
Podatek akcyzowy odprowadzają podmioty, które:
- produkują wyroby akcyzowe;
- sprzedają wyroby akcyzowe w Polsce;
- importują i eksportują towary akcyzowe;
- wyprowadzają ze składu podatkowego towary akcyzowe zharmonizowane;
- nabywają lub mają wyroby akcyzowe, od których nie została odprowadzona akcyza w wymaganej ustawą wysokości.
Podatek akcyzowy funkcjonuje na całym terytorium wspólnoty UE, więc objęte jest nim także nabycie i dostawa wewnątrzwspólnotowa. Ponadto podmioty mają obowiązek odprowadzić ten podatek również od ubytków i niedoborów powstałych podczas produkcji, zużycia, magazynowania i przewozu wyrobów akcyzowych zharmonizowanych.
Wysokość podatku akcyzowego i podstawa opodatkowania
Ustawa o podatku akcyzowym precyzyjnie określa podstawę opodatkowania dla podmiotów, które wytwarzają i wprowadzają do obrotu wyroby akcyzowe. Podstawą opodatkowania jest kwota uzyskana ze sprzedaży produktów na terytorium Polski, którą należy pomniejszyć o kwotę podatku VAT i kwotę akcyzy. W przypadku importu podstawą opodatkowania jest wartość celna produktów powiększona o cło. Jeśli wyroby akcyzowe zostały nabyte wewnątrz wspólnoty, wówczas za podstawę opodatkowania uznaje się kwotę, którą nabywca zapłaci za wyroby akcyzowe, lub kwotę należną z tytułu dostawy tych wyrobów odbywającej się wewnątrzwspólnotowo. Jeśli ustala się konkretną stawkę akcyzy, wówczas za podstawę opodatkowania uznaje się ilość wyprodukowanego lub wprowadzonego do obrotu towaru.
Unijny system podatkowy przewiduje minimalny poziom podatku akcyzowego, który obowiązuje w krajach wspólnoty. Wysokość akcyzy w każdym z państw jest ustalana indywidualnie. Konkretne stawki akcyzy, które obowiązują aktualnie w Polsce, reguluje ustawa o podatku akcyzowym i rozporządzenia ministra finansów.
Akcyza 2021 – jakie zmiany wprowadziła nowelizacja ustawy o podatku akcyzowym?
Celem nowelizacji ustawy o podatku akcyzowym było uszczelnienie obowiązujących od 2008 roku przepisów. Ustawodawca doprecyzował rozporządzenia, które dotyczyły m.in. akcyzy na samochody osobowe czy paliwa opałowe. Znowelizowane przepisy mają ułatwić obsługę akcyzy uczciwym podmiotom i ograniczyć obrót wyrobów akcyzowych w szarej strefie.
Jedną z najważniejszych zmian obowiązujących od 1 maja 2021 roku jest obowiązek składania elektronicznych deklaracji akcyzowych (z wyjątkiem deklaracji od osób fizycznych), wraz z dokumentami i ewidencjami obrotu wyrobów akcyzowych. Dzięki temu podatnik musi poświęcić mniej czasu na załatwienie formalności związanych z podatkiem akcyzowym, a urzędnicy skarbowi mogą szybciej wydawać decyzje. Uszczelnienie procedur wydawania i cofania zezwoleń akcyzowych ma spowodować marginalizowanie zjawiska wydawania zezwoleń akcyzowych tzw. słupom.
Doprecyzowanie przepisów ma również na celu ochronę konsumentów poprzez eliminowanie z obiegu nielegalnie wytwarzanych napojów alkoholowych, które powstały w wyniku odzyskiwania alkoholu etylowego częściowo skażonego. Zmiany w ustawie o podatku akcyzowym z założenia mają utrudniać tego typu nielegalne praktyki, a także uszczelnić system, by do budżetu wpłynęło jak najwięcej pieniędzy z tytułu podatku akcyzowego.
Podziel się nim ze znajomymi
