Uregulowania w zakresie zbiegu tytułów do ubezpieczenia

Kiedy mamy do czynienia ze zbiegiem tytułów do ubezpieczeń? Z jakiego tytułu musimy opłacać składki obowiązkowo, a kiedy możemy z nich zrezygnować?

W poprzednim artykule pisałam o tym, na jakich zasadach osoby podlegają ubezpieczeniom społecznym. Często zdarza się, że mamy kilka tytułów do ubezpieczeń. Ten artykuł pomoże rozstrzygnąć kwestie tego, jakie składki opłacać z danego tytułu.

Na początek odpowiem na pytanie – czym jest zbieg tytułów do ubezpieczeń? Z takim przypadkiem mamy do czynienia, gdy ubezpieczony spełnia warunki do objęcie ubezpieczeniem społecznym z więcej niż jednego tytułu.

Biorąc pod uwagę art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych należy zauważyć, że osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, którymi są :

• praca nakładcza,
• umowa agencyjnej lub umowa zlecenia albo inna umowa o świadczenie usług,
• pozarolnicza działalność,
• współpraca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności,
• pełnienie funkcji posła lub senatora pobierający uposażenie oraz posłami do Parlamentu Europejskiego
• bycie duchownym

jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej.

Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń.

W kontekście powyższych informacji należy pamiętać jeszcze o dwóch dodatkowych zasadach.

Pierwsza mówi o tym, że osoba wykonująca czynności w ramach umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym również z innych tytułów.

Przykładowo w lutym 2017 r. podpisaliśmy dwie umowy zlecenie – pierwszą na kwotę 1500 zł, a drugą na 600 zł. Obie te umowy podlegają obowiązkowemu oskładowowaniu z tego względu, że pierwsza jest na kwotę mniejszą niż 2000 zł brutto.

Druga zaś sytuacja określa, że duchowni spełniający warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom z tytułu tej działalności.

Kolejny przypadek zbiegu tytułów do ubezpieczeń został wskazany przez ustawodawcę w art. 9 ust. 2a ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Mamy tam mowę o osobie wykonującej czynności w ramach umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, która prowadzi jednocześnie pozarolniczą działalność gospodarczą. Podlega ona obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług oraz współpracy przy wykonywaniu tych umów podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek.

Szczególną uwagę należy skupić na osobach wykonujących czynności w ramach umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, które opłacającą minimalne preferencyjne składki ZUS z działalności gospodarczej. W takiej sytuacji należy obowiązkowo opłacać składki społeczne (chorobowa dobrowolna) i zdrowotną z obu tytułów.

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych w art. 8 ust. 6 określa pojęcie osoby prowadzącej pozarolniczą działalność.

Przejdźmy teraz do kolejnej sytuacji – praca nakładcza i pozarolnicza działalność gospodarcza. Art. 9 ust. 2b ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podaje iż, osoba prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy oświadczenie usług oraz współpracy przy wykonywaniu tych umów, podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek (w 2017 r. kwota ta wynosi 2557,80 zł).

Dla osoby wykonującej pracę nakładczą, opłacających minimalne preferencyjne składki ZUS z działalności gospodarczej oba tytułu stanowią podstawę do opłacania składek ZUS.

Mając teraz na względzie art. 9 ust. 2c ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych należy pamiętać o tym, że osoba wykonująca czynności w ramach umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę i spełniająca ona warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym również z innych tytułów.

Następna informacja, istotna jest dla osób prowadzących kilka rodzajów działalności. Przepis w art. 9 ust. 3 określa, że osoba prowadząca kilka rodzajów działalności pozarolniczej jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z jednego, wybranego przez siebie rodzaju działalności.

Kolejną omawianą grupą osób są emeryci i renciście. Jeśli oprócz wypłacanego świadczenie uzyskują także przychody z tytułu :

• umowy o pracę (z wyjątkiem prokuratorów),
• członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
• bycia funkcjonariuszem Służby Celnej,
• członkostwa w radzie nadzorczej, wynagradzanymi z tytułu pełnienia tej funkcji

to należy z nich opłacać obowiązkowe składki ZUS (art. 9 ust. 4)

Natomiast emeryt, czy rencista świadczący pracę w ramach umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostaje w stosunku pracy. Należy pamiętać o obostrzeniach z ust. 2c

Oczywiście gdy umowa zlecenie (lub umowa o dzieło) podpisana jest z własnym pracownikiem będącym emerytem lub rencistą jest oczywiście tytułem do ubezpieczeń, także chorobowego.

Warto też wiedzieć, że osoby prowadzące pozarolniczą działalność na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, mające ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym do czasu ustalenia prawa do emerytury.

Na koniec informacja odnosząca się do pracowników, bowiem jeśli łączy ona urlop rodzicielski z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu na zasadach określonych w art. 182(1e) ustawy z dnia 26.06.1974 r. kodeks pracy, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, z obu tytułów.