Czy pracodawca może odmówić urlopu bezpłatnego? Jaki jest maksymalny wymiar takiego urlopu?

Jakie warunki musi spełnić pracownik, aby otrzymać urlop bezpłatny? Czy pracodawca może nie zgodzić się na taki urlop? Czy w tym czasie pracownik może zostać zwolniony? Z czego pracownik nie może korzystać w czasie przebywania na takim urlopie?

Urlop bezpłatny jest przerwą w wykonywaniu pracy, która w kodeksie pracy nie jest limitowana czasowo. Ponadto, jak wskazano w art. art. 174. § 1. ustawy z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy, podstawą do jego udzielenia jest pisemny wniosek pracownika. Pracownik nie musi podawać przyczyny takiego postępowania, a decyzja co do udzielenia takiego urlopu należy do pracodawcy. Może on :

• zgodzić się na niego bez zastrzeżeń,
• określić dodatkowe warunki np. inny termin skorzystania z niego,
• a także bez podawania przyczyny może pracownikowi odmówić.

Odpowiedź pracodawcy nie musi być przekazana w formie pisemnej, natomiast dla własnego bezpieczeństwa i celów dowodowych warto mieć to na piśmie, zwłaszcza gdy decyzja jest pozytywna. Gdyby pracownik nie otrzyma zgody na urlop, nie przysługuje mu odwołanie od tej decyzji.

Przy udzielaniu urlopu bezpłatnego, dłuższego niż 3 miesiące, strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn (występujących po stronie pracodawcy).

Zasadą jest, że w czasie przybywania na urlopie bezpłatnym nie można zwolnić pracownika, wyjątkiem jest sytuacja ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.

Ponadto należy pamiętać, że okres urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze – art. 174. § 2. ustawy z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy.

Warto pamiętać, że w czasie urlopu bezpłatnego, pracownik:

• nie podlega do ubezpieczeń społecznych, co za tym idzie pracownik z tego tytułu nie może na przykład starać się o zasiłek chorobowy,
• traci prawo ubezpieczenie zdrowotnego, po upływie 30 dni od dnia rozpoczęcia urlopu, co w efekcie pozbawia pracownika możliwości bezpłatnego korzystania z opieki zdrowotnej,
• nie ma prawa do urlopu wypoczynkowego,
• nie może starać się o zasiłek dla bezrobotnych,
• nie otrzyma wynagrodzenia,
• nie nabywa prawa do nagród, premii.

Pracownik powinien także wiedzieć, że w myśl art. 174(1) § 1. ustawy z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy, za jego zgodą, wyrażoną na piśmie, pracodawca może udzielić mu urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między pracodawcami.

Dodatkowo szczególną uwagę chciałabym zwrócić na osoby, które równocześnie prowadzą działalność gospodarczą i pracują na etacie (wynagrodzenie przynajmniej minimalne). Ubezpieczony z tytułu prowadzonej działalności obowiązkowo opłaca jedynie składkę zdrowotną. Jeśli zdecyduje się na skorzystanie z urlopu bezpłatnego, musi pamiętać że z dniem rozpoczęcia urlopu podlega pod wszystkie ubezpieczenia z tytułu prowadzonej firmy. Oznacza to, że musi wyrejestrować się na druku ZUS ZWUA i zgłosić do ubezpieczeń na druku ZUS ZUA. Po skorzystaniu z urlopu przedsiębiorca powinien ponownie wyrejestrować się z dotychczasowych ubezpieczeń, aby następnie zgłosić się na druku ZUS ZZA do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej.