Osobowość prawna – co to jest? Przykład spółki w organizacji

Osobowość prawna to pojęcie wskazujące na posiadanie przez osobę prawną zdolności prawnej oraz zdolności do czynności prawnych. Najprościej mówiąc – osoba prawna ma zdolność do samodzielnego kształtowania swojej sytuacji prawnej. Art. 37 Kodeksu cywilnego precyzuje, że jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru.

Jakie podmioty mają osobowość prawną?

Osobowość prawną mają, m.in.: spółki kapitałowe (spółki akcyjne, proste spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością), spółdzielnie, jednostki samorządu terytorialnego, uczelnie wyższe, kościoły, partie polityczne. Szczególną osobą prawną jest Skarb Państwa. Podstawę prawną istnienia i działania Skarbu Państwa, jako osoby prawnej jest art. 34 K.c.

Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej

Prawo cywilne wyróżnia jednostki, których nie zalicza ani do osób fizycznych, ani prawnych. Są to tzw. ułomne osoby prawne, czyli jednostki, którym została przyznana zdolność prawna. Należą do nich np.:

• spółki osobowe (spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna),
• wspólnoty mieszkaniowe,
• jednostki budżetowe,
• spółki kapitałowe w organizacji.

Mimo że ww. jednostkom nie jest przyznana osobowość prawna, to zgodnie z art. 33 k.c. stosuje się do nich przepisy o osobach prawnych. Dlatego, granica pomiędzy osobami prawnymi a jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej, ale posiadającymi zdolność prawną bardzo się zaciera. Jedyną istotną kwestią jest odpowiedzialność za zobowiązania, o czym mowa będzie w dalszej części artykułu.

Osobowość prawna na przykładzie spółki z o.o. w organizacji

Spółka z o.o. w organizacji to etap przejściowy pomiędzy zawarciem umowy spółki a wpisaniem spółki do KRS. Spółka z o.o. w organizacji ma status ułomnej osoby prawnej. Nie jest ani osobą fizyczną, ani osobą prawną, ale ma zdolność prawną. Dzięki temu może np. nabywać prawa oraz zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Osobowość prawna przypisywana jest spółce dopiero z chwilą wpisania jej do rejestru KRS.

Podsumowując – spółka z o.o. w organizacji nie posiada osobowości prawnej, jest natomiast wyposażona w podmiotowość prawną, czyli możliwość bycia stroną w stosunkach cywilnoprawnych.

Reprezentacja spółki z o.o. w organizacji

Spółkę z o.o. w organizacji reprezentuje zarząd albo pełnomocnik powołany jednomyślną uchwałą wspólników. Ale, w przypadku jednoosobowej spółki w organizacji, jedyny wspólnik nie ma prawa jej reprezentacji. Może on wyłącznie podpisać wniosek o rejestrację spółki w KRS, poza tym wszystkie pozostałe czynności w imieniu spółki w organizacji może wykonywać tylko pełnomocnik ustanowiony przez wspólnika.

Osobowość prawna a odpowiedzialność za zobowiązania

Temat odpowiedzialności za zobowiązania to najbardziej istotna kwestia, która odróżnia jednostki posiadające osobowość prawną od jednostek bez osobowości prawnej, ale posiadających zdolność prawną.

Za zobowiązania w spółce z o.o. (po jej rejestracji w KRS) odpowiada spółka, ponieważ ma ona osobowość prawną. Inaczej ma się sytuacja, gdy spółka z o.o. jest w organizacji, czyli zanim nabędzie osobowość prawną.

Zgodnie z art. 13 § 1 Kodeksu spółek handlowych, za zobowiązania spółki w organizacji odpowiadają solidarnie spółka i osoby, które działały w jej imieniu. To ostatnie odnosi się do osób reprezentujących spółkę, tj. do zarządu albo pełnomocnika. Ich odpowiedzialność wygasa w momencie zatwierdzenia ich czynności przez zgromadzenie wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (już po jej rejestracji).

Co istotne – odpowiedzialność mogą także ponosić wspólnicy spółki (nawet ci, którzy nie zasiadają w jej zarządzie) do wysokości niewniesionego wkładu.

Księgowość w spółce w organizacji

W spółce z o.o. w organizacji stosuje się przepisy ustawy o rachunkowości. Księgi rachunkowe należy otworzyć na dzień rozpoczęcia działalności, którym jest dzień pierwszego zdarzenia wywołującego skutki o charakterze majątkowym lub finansowym. Ponadto, spółka jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych (CIT).

Osobowość prawna spółki w organizacji – po wpisaniu do KRS

Z chwilą zawarcia umowy spółki z o.o. powstaje spółka z o.o. w organizacji. W zależności czy umowa została zawarta przez portal S24, czy u notariusza – jest różny okres na rejestrację spółki w KRS. W pierwszym przypadku mamy na to 7 dni, w drugim – aż 6 miesięcy. Wpisując spółkę z o.o. w organizacji do KRS, powstaje spółka właściwa. Spółka uzyskuje osobowość prawną oraz przysługują jej wszystkie prawa i obowiązki nabyte przez spółkę w organizacji.

Jeżeli spółka z o.o. w organizacji nie złoży w terminie wniosku o wpis do KRS, ulega ona rozwiązaniu. Wtedy, wspólnicy spółki powinni pokryć wszystkie zobowiązania spółki (także te publicznoprawne). Wówczas nastąpi rozwiązanie spółki bez przeprowadzania likwidacji. Jeśli spółka nie będzie w stanie spłacić swoich zobowiązań, to konieczne będzie przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego.

Zgłoszenie spółki z o.o. do KRS

Zgodnie z art. 166. § 1 k.s.h., zgłaszając spółkę z o.o. do sądu rejestrowego, należy podać:

• firmę, siedzibę i adres spółki,
• przedmiot działalności spółki,
• wysokość kapitału zakładowego,
• określenie, czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział,
• nazwiska, imiona i adresy członków zarządu oraz sposób reprezentowania spółki,
• nazwiska i imiona członków rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli ustawa lub umowa spółki wymaga ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej,
• jeżeli wspólnicy wnoszą do spółki wkłady niepieniężne – zaznaczenie tej okoliczności,
• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
• jeżeli umowa wskazuje pismo przeznaczone do ogłoszeń spółki – oznaczenie tego pisma.